Covid-19 – từ khoá hot nhất hiện nay. Dù không phải là một người làm content và thi thoảng mới post lên Facebook, tôi có thể cảm nhận rõ ràng nếu bạn không viết về con virus chết dẫm này thì sẽ chẳng ai thèm để ý đến bạn. Cũng như nếu có ai đó viết về một chủ đề nào khác, như đi du lịch hay ăn uống sang chảnh hay chụp ảnh tự sướng, tôi sẽ chẳng thèm bận tâm và có khi còn hơi nhau mày một chút.
Tôi đang ở đây, rất gần tâm dịch, khi cứ dăm ba ngày thì con số nhiễm mới lại tăng lên gấp đôi. Nước Ý đã ngã ngựa rồi. Tây Ban Nha và Đức bám biên rất sát. Mỹ cũng đang leo rank. Trong thế giới hiện đại, mọi thứ liên hệ càng ngày mật thiết, thì bất cứ sai sót nào cũng có thể trở thành thảm hoạ, như hiệu ứng Domino vậy.
Gần đây có mấy đồng chí phân biệt chủng tộc với dân châu Á, cho rằng “chúng tôi” đã mang đến con virus khủng khiếp này và “chúng tôi” hãy cút về cùng với con virus ấy đi. Hãy dành chút thương hại cho những linh hồn ấu trĩ đó. Tôi thấy buồn cười khi một bộ phận cho rằng 1) trong thời hiện đại này với công nghệ khoa học kỹ thuật tiên tiến thì một dịch bệnh như Đại dịch cúm Tây Ban Nha (1918) là không thể xảy ra; 2) đổ thừa cho một nước, và một lần nữa cho rằng bệnh tật ở đâu thì nước đó chịu chứ không liên quan đến mình (nghe giống Chí Phèo không).
Nên nhìn nhận lại về virus và đại dịch. Trong cuộc đời mình (gần 30 năm), mình đã chứng kiến bốn dịch bệnh lớn: SARS, MERS, Ebola, và giờ đây là Covid-19. Mình không nhớ nhiều về MERS, có lẽ vì khoảng cách địa lý xa xôi và mức độ lây lan chậm nên mình không có nhiều ký ức. Nhưng với SARS, diễn ra ngay trên sân nhà, thì mình vẫn nhớ những ám ảnh mơ hồ về điều gì đó thật khủng khiếp. Đó là năm mình mới 12 tuổi, châu Á đang phải gồng mình chống chọi với dịch bệnh này. Tivi ra rả nói về số người chết, ngay ở Hà Nội. Ebola cũng thực sự kinh khủng, dù không lan đến Việt Nam, nhưng hồi đó hầu như không có dấu hiệu dịch bệnh này sẽ dừng lại ở Châu Phi. Mình vẫn nhớ khi nói chuyện với một đối tác người Nauy rằng anh ta đã từng đến Châu Phi, anh đã phải trấn an ngay rằng khi anh đến dịch bệnh chưa xảy ra. Như vậy, sang thế kỷ 21 được hai thập kỷ mà đã có đến bốn dịch bệnh. Nhiều người cho rằng, dịch bệnh là sự trả đũa của thiên nhiên, hay do một vài dân tộc “yếu kém” mà thành. Họ quên rằng, dù con người có tự cho mình là ai, con người vẫn chỉ là một thực thể của thiên nhiên, của “hệ thống” sinh thái trên Trái đất mà thôi. Dù con người có cố gắng để kiểm soát thiên nhiên, tự thu mình trong các bức tường bê tông, thì hệ thống vẫn vận hành. Mọi hành động đều có hệ quả. Khi họ chấp nhận được mua hàng hoá rẻ hơn từ Trung Quốc, nhập nông sản từ các nước nhiệt đới, tự do đi lại, tự do thông thương, nghĩa là chấp nhận rủi ro đi cùng với nó. Rủi ro không chỉ về thương mại, chính trị, tài chính, mà còn cả y tế nữa.
Nói thật là giờ đây tôi nghĩ là mình đã nhiễm virus rồi. Một hai ngày gần đây tôi hay hắt xì, chảy nước mũi, ngực bị ức chế, luôn cảm thấy có gì đó trong cổ họng, dù không bị sốt. Tôi nghi rằng mình đã bị nhiễm virus trên xe bus từ Praha về. Tuy vậy, chồng tôi trộm vía vẫn khoẻ mạnh. Với căn bệnh này, hơn 80% sẽ khỏi, nếu bạn trẻ và khoẻ mạnh (trộm vía). Vậy nên, tôi cố trấn an bản thân, và cung cấp cho cơ thể những gì “bạn ấy” cần. Đó là vitamin và ăn uống đủ chất. Bạn tôi kể nhà nó giục thằng em từ Tây Ban Nha về Việt Nam để tránh dịch. Tôi thì có chồng với việc học ở đây, nên bố mẹ tôi cũng không nói gì về việc về Việt Nam. Thực ra nếu các cụ có “bắt” về, thì tôi cũng không về. Vì:
1) tôi không chắc là mình có thực sự khoẻ mạnh, hay mình đang có virus trong người hay không. Nếu tôi về, tôi có thể lây cho nguời khác trên chuyến bay, hoặc bị lây từ người khác. Cả hai tình huống đều không vui một chút nào.
2) Việt Nam đang vắt kiệt túi để chữa trị miễn phí cho người nhiễm và nghi nhiễm bệnh. Gần đây chính phủ đã phải kêu gọi toàn dân ủng hộ chống dịch rồi. Nhà tôi cũng đóng góp một chút. Mấy hôm trước tôi cũng thấy một chia sẻ của các bạn trẻ đang sống ở Séc chạy dịch về Việt Nam. Các bạn đăng tải ảnh cập nhật về hành trình từ sân bay đến khu cách ly, cơ bản là “vui như đi tập quân sự” chứ không có căng thẳng gì. Lúc đầu xem tôi cũng thấy cảm động lắm. Nhưng ơ kìa, các bạn còn trẻ còn khoẻ, trong trại cách ly hai tuần được ăn ở miễn phí cơm bưng nước rót các bạn không thấy ngượng à? Tôi chợt nhận ra, mỗi người đến Việt Nam bây giờ là một gánh nặng cho cả nền kinh tế, cho tất cả những ai đang ở tiền tuyến chống dịch.
Tôi biết không phải ai cũng được như mình, có chồng và căn hộ thuê khá rộng nên ít bị bức bối. Nhiều bạn sinh viên mới sang bên này còm cõi một mình, lại ở trong phòng ký túc xá bé xíu nên sẽ cảm thấy đơn độc. Nhưng hãy thử nghĩ rộng ra, lớn hơn bản thân mình, thì bạn sẽ thấy sự thật không đáng sợ đến thế. Không gì quý hơn được ở bên cạnh gia đình lúc này, nhưng đôi khi mình phải hi sinh, vì cộng đồng và vì những người ít cơ hội hơn, ít khoẻ mạnh hơn. À thôi hi sinh nghe nó không xứng đáng so với những ai đang ở tiền tuyến, tóm lại là tém tém lại đi các bạn ơi.
Nhà trường mới gửi thông báo nếu có thể thì hãy đăng ký tình nguyện. Bạn có thể trông trẻ, giúp đỡ người già như đưa đồ nhu yếu phẩm, hoặc giúp đỡ nhân viên y tế. Tôi muốn giúp lắm, nhưng vẫn đang theo dõi sức khoẻ. Nếu mọi chuyện tốt lên, tôi sẽ đăng ký vào thứ hai tuần tới (tròn hai tuần kể từ khi tôi đi xe bus từ Praha). Đâu đâu tôi cũng đọc thấy rằng, đây là một sự kiện “chưa từng xảy ra”, rằng tất cả mọi thứ đều đóng cửa, tất cả mọi người đều ở trong nhà, Trái Đất như ngừng quay, các thành phố như ngừng “thở”. Đây là một vận hội mà tôi cảm thấy may mắn khi mình được trải qua, được ở rất gần tâm dịch, được trải nghiệm cách chống dịch khác với ở quê nhà. Tôi cảm thấy mình cần phải làm gì đó, cần phải giúp sức khi có thể, để có gì đó mà kể lại với con cháu, rằng tôi không chỉ ru rú ở nhà và sợ hãi, tôi sẽ đóng góp sức mình một cách thận trọng để không bị lây và cũng không lây bệnh cho người khác.
Trong poster kêu gọi trường có gắn hashtag: #devetfacultjednauniverzita. Tôi reo lên vì hiểu, đó là Nine Faculties One University. Xong hôm trước phỏng vấn với Sở ngoại trú tôi cũng hiểu được chút ít những gì họ viết và nói. Cảm thấy thích thú vì hiểu được một ngoại ngữ khác. Thời khoá biểu gần đây của tôi là: trong tuần học văn hoá, cuối tuần học tiếng Tiệp.
Rada te poznavam! Zůstat zdravý!
